Electoday 2025

ไมโครคอนโทรลเลอร์ => Electronics ทั่วไป => Topic started by: zero on July 04, 2014, 08:34:21 PM

Title: กำจัด น้ำยากัดปริ้นท์ อย่างไร ?
Post by: zero on July 04, 2014, 08:34:21 PM
ขอถามท่านผู้รู้หน่อยครับ หลังจากเรากัด PCB ด้วยกรดแล้วเสร็จแล้ว ? หรือเสื่อมแล้ว
เราจะมีวิธี กำจัดน้ำยาเหล่านี้ ได้อย่างไรครับ ?
ทิ้งลงท่อได้เลยไหม ? หรือใส่ถุงใส่ขวด แล้วนำไปทิ้งถังขยะ จะปลอดภัยแค่ไหนครับ ?
ขอบคุณครับ
Title: Re: กำจัด น้ำยากัดปริ้นท์ อย่างไร ?
Post by: pa_ul on July 04, 2014, 09:50:38 PM
คงหมายถึงน้ำยาสีน้ำตาลๆที่มักจะเรียกกันว่ากรดกัดปริ้นท์ แต่ที่จริงมันเป็นเกลือคลอไรด์ของเหล็ก ถ้าเทน้ำยากัดปริ้นท์ที่ใช้แล้วลงในท่อน้ำ ทองแดงคลอไรด์ในน้ำยาที่ใช้แล้วจะไปสะสมอยู่ตามแหล่งน้ำธรรมชาติ ทองแดงคลอไรด์เหล่านี้เป็นพิษต่อสิ่งมีชีวิตทั้งพืชและสัตว์

การกำจัด : ใส่โซเดียมคาร์บอเนต หรือโซเดียมไฮดรอกไซด์ลงไป เพื่อปรับ pH ให้ได้ราวๆ 7 - 8 ที่ pH แถวๆนี้ ทองแดงแยกตัวออกมา รอให้มันตกตะกอนให้หมด แล้วรินน้ำใสๆแยกออกมาผสมกับน้ำเปล่ามากๆ น้ำใสๆ ส่วนนี้สามารถเททิ้งลงท่อได้ ส่วนตะกอนที่แยกออกมาให้นำไปผสมกับปูนซิเมนต์และทราย นำไปหล่อเป็นก้อนรูปร่างต่างๆตามใจชอบ แล้วนำไปประดับสวนครับ ที่ทำอย่างนี้ก็เพื่อไม่ให้ทองแดงมันกระจายตัวไปตามพื้นดิน หรือแหล่งน้ำธรรมชาติต่างๆ

ทางออกที่ดีกว่านั้น คือใช้น้ำยากัดปริ้นท์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เช่นโซเดียมเปอร์ซัลเฟต หรือไม่ก็ใช้น้ำยาที่รีไซเคิลได้เช่นคอปเปอร์คลอไรด์

ปล. เดี๋ยวอาจจะมีนักเคมีตัวจริงมาเพิ่มเติม.....มั้ง....
Title: Re: กำจัด น้ำยากัดปริ้นท์ อย่างไร ?
Post by: zero on July 10, 2014, 12:34:37 PM
ขอบคุณท่าน pa_ul มากครับ
ท่านแนะนำได้ดีมากๆเลย

ว่าแต่ว่าเจ้า โซเดียมคาร์บอเนต หรือโซเดียมไฮดรอกไซด์ หาซื้อได้ที่ไหนครับ ?

Title: Re: กำจัด น้ำยากัดปริ้นท์ อย่างไร ?
Post by: tatree_b on July 11, 2014, 09:47:42 AM
ซื่อกรดกัดปริ้นแต่จริงๆ มันเป็นด่าง ชื่อทางการคือเฟอริคคลอไรด์ (FeCl3) จะกำจัดก็คือทำให้เป็นกลางหรือเติมกรดเข้าไปด้วย PH และปริมาณที่สมดุลย์กัน

ส่วน โซเดียมคาร์บอเนต หรือโซเดียมไฮดรอกไซด์ ที่ศึกษาภัณฑ์มีแน่นอนครับ
Title: Re: กำจัด น้ำยากัดปริ้นท์ อย่างไร ?
Post by: pa_ul on July 11, 2014, 10:36:14 AM
Quote from: tatree_b on July 11, 2014, 09:47:42 AM
ซื่อกรดกัดปริ้นแต่จริงๆ มันเป็นด่าง ชื่อทางการคือเฟอริคคลอไรด์ (FeCl3) จะกำจัดก็คือทำให้เป็นกลางหรือเติมกรดเข้าไปด้วย PH และปริมาณที่สมดุลย์กัน

ส่วน โซเดียมคาร์บอเนต หรือโซเดียมไฮดรอกไซด์ ที่ศึกษาภัณฑ์มีแน่นอนครับ

มันเป็นเกลือครับ เมื่อละลายน้ำแล้วสารละลายจะมีฤทธิ์เป็นกรด ไม่ใช่ด่างแน่นอน
Title: Re: กำจัด น้ำยากัดปริ้นท์ อย่างไร ?
Post by: JMew on July 11, 2014, 12:57:35 PM
Quote from: tatree_b on July 11, 2014, 09:47:42 AM
ซื่อกรดกัดปริ้นแต่จริงๆ มันเป็นด่าง ชื่อทางการคือเฟอริคคลอไรด์ (FeCl3) จะกำจัดก็คือทำให้เป็นกลางหรือเติมกรดเข้าไปด้วย PH และปริมาณที่สมดุลย์กัน

ส่วน โซเดียมคาร์บอเนต หรือโซเดียมไฮดรอกไซด์ ที่ศึกษาภัณฑ์มีแน่นอนครับ

ไม่กูกต้องค่ะ ออกซิเดชั่นสเตตของเหล็ก มีอยู่สองออกซิเดชั่น คือ Fe2+ เรียกว่า เฟอร์รัส FeCl2 คือ เฟอร์รัสคลอไรด์ ส่วนอีกออกซิเดชั่นสเตตหนึ่งของเหล็กคือ Fe3+ เรียกว่า เฟอร์ริค FeCl3 จึงเรียกว่าเฟอร์ริค คลอไรด์ เมื่อละลายน้ำแล้ว น้ำจะล้อมรอบโมเลกุล มันจะดึง OH- เข้าหาลิแกนด์ จึงเหลือ H+ ในสารละลาย ในธรรมชาติจะมี Fe3+ มากกว่า Fe2+ เพราะในอากาศมีออกซิเจน มันจึงออกซิไดซ์ Fe2+ ให้กลายเป็น Fe3+ จนหมด ปกติเราวิเคราะห์เหล็กในสารละลายเราจะทำ Speciation นั่นก็คือ แยกวิเคราะห์ Fe2+ และ Fe3+

Fe2+ จะทำปฏิกิริยากับ 1,10-phenanthrolene เกิดเป็นสีส้มแดง
ส่วน Fe3+ จะทำปฏิกิริยากับ KSCN เกิดเป็นสีเลือดนก

ถ้าจะวิเคราะห์เหล็กรวมในสารละลายจะต้อง Reduce เหล็กทั้งหมดให้อยู่ในรูปของ Fe2+ ทั้งหมดเสียก่อน โดยการเติม Hydroxylamine hydrochloride หรือไม่ก็ ascorbic acid แล้วค่อยวิเคราะห์ Fe2+ โดยใช้ 1,10-phenanthroline

หรือถ้าจะวิเคราะห์เหล็กรวมในสารละลายแบบ Oxidized state ก็ต้อง oxidize เหล็กทั้งหมดให้อยู่ในรูปของ Fe3+ โดยการ purge Oxygen หรือ ใช้ oxalic acid ก็ได้ แล้วค่อยนำมาวิเคราะห์ด้วย KSCN

FeCl3 ที่ใช้ในการกัด PCB สามารถสังเคราะห์ได้ด้วยกระบวนการนี้

http://www.youtube.com/watch?v=43Xsh9J7S-g (http://www.youtube.com/watch?v=43Xsh9J7S-g)


Fe มีค่า E0 มากกว่าทองแดง มันจึงเปลี่ยน Cu จาก Cu0 ซึ่งเป็นของแข็งที่เกาะอยู่บน PCB ให้มาละลายใน Solution กลายเป็น Cu2+ เมื่อมี Chloride ion ในสารละลาย ทองแดงจึงแย่งจับกับ Cl กลายเป็น CuCl2
ส่วนลายที่เคลือบไว้ ไม่สัมผัสกับ FeCl3 จึงไม่ถูก oxidize

ถ้าจะทำให้ทั้ง FeCl3 และ CuCl2 กลายเป็นตะกอนที่ไม่ละลายน้ำ เราต้องทำให้ทั้งสองอยู่ในรูปของออกไซด์ โดยการเติม OH- ลงไป นั่นคือ NaOH หรือ KOH เมื่อ OH- แย่งจับกับ Fe3+ และ Cu2+ ก็จะกลายเป็น complex ในรูปของตะกอนที่ไม่ละลายน้ำ มีค่าคงที่ของการละลายต่ำมาก มันจึงตกตะกอนลงสู่ก้นภาชนะ และเมื่อทำให้แห้งและเผาก็จะได้ผลึกของ Fe2O3 และ CuO

ในปัจจุบันมีตัว oxidize หลาย ๆ ตัวที่แรงและเร็วกว่า FeCl3 เลือกใช้ได้ตามนิยม
Title: Re: กำจัด น้ำยากัดปริ้นท์ อย่างไร ?
Post by: tatree_b on July 11, 2014, 05:09:24 PM
ขอบคุณมากครับ เป็นความรู้ใหม่จริงๆ เพราะผมจำมาผิดตั้งแต่ปวช. เลย
Title: Re: กำจัด น้ำยากัดปริ้นท์ อย่างไร ?
Post by: zero on July 14, 2014, 10:49:04 AM
ขอบคุณทุกท่านมากๆครับ
มืนๆหน่อย แต่ก็พอจะเริ่มเอาไปแก้ปัญหานี้ได้
คงต้องเก็บข้อมูลอย่างนี้ไว้ใช้บ้าง   ;)
Title: Re: กำจัด น้ำยากัดปริ้นท์ อย่างไร ?
Post by: MicroX on July 29, 2014, 10:51:45 PM

อีกมุมมองหนึ่งเพื่อลดการกำจัด กรดกัดปริ้น คือทำอย่างไรให้ใช้กรดกัดปริ้นไปนานๆ
กรดกัดปริ้นประเภทเฟอริคคลอไรด์ (FeCl3) สามารถนำมาใช้ซ้ำได้หลายครั้ง
พอใช้ไปนานๆ ระยะเวลาในการกัดจะประมาณ 20-25นาที ที่อุณหภูมิห้อง พอรับได้
กรดเฟอริคคลอไรด์ กัดได้นุ่มนวลทำให้ PCB เส้นเล็กๆ ไม่ขาดง่าย
ผมเองก็ใช้ทำ PCB ต้นแบบมานาน ประมาณ 2-3 สัปดาห์ต่อครั้ง
หากไม่ใช้ทำ PCB เป็นอาชีพแล้ว ก็จะใช้ประมาณนี้ ผมใช้มา 7-8 ปีแล้ว
ถ้าปฏิบัติให้ถูกวิธีครับ

การใช้งาน
- เวลากัดกรดให้ทำแบบคว่ำหน้า หรือตะแคงข้าง (ไม่ควรใช้หงาย) ทองแดงที่ถูกกัดแล้วจะหนักและจะจมลงสู่ด้านล่าง เดิมใช้เทปสองหน้าติด แต่จะหลุดง่าย ตอนหลังใช้แท่งกาวร้อน ใช้ไฟแช๊คลนพอร้อนติดเอา ใช้ได้หลายครั้งพอมันสกปรกค่อยปาดทิ้ง เปลี่ยนใหม่

(http://www.uppic.org/image-7A7C_53D7BDFF.jpg)
ใช้ไฟแช๊คลน
(http://www.uppic.org/image-7622_53D7BDFF.jpg)
วิธีติดด้วยแท่งกาวร้อนเพื่อให้ PCB คว่ำหน้า

(http://www.uppic.org/image-F27B_53D7BDFF.jpg)
ให้กรดท่วมหลัง PCB เล็กน้อย

- เริ่มแรกแช่แผ่น PCB สัก 1 นาที แล้วยกขึ้นมาดู  ใช้พู่กันทำความสะอาดบริเวณทองแดง ว่ากรดกัดดีหรือไม่
(พู่กันไม่ควรมีปลอกโลหะ ผมใช้ถอดปลายพู่กันไปเสียบกับพลาสติคก้านลูกโปร่ง) สังเกตุจากทองแดงจะดูด้านๆ
หากมีส่วนที่กรดไม่กัด เมื่อทิ้งไว้นานๆ จะทำให้กรดกัดเข้าด้านข้างของส่วนที่กัดไปแล้ว ทำให้ลายปริ้นไม่คม
(http://www.uppic.org/image-C811_53D7C071.jpg)


ข้อควรปฏิบัติ
- ล้างมือ, PCB, และอุปกรณ์ให้สะอาดปราศจากไขมัน เพราะถ้ามีไขมันลงไปมันจะรวมตัวเป็นฝ้า
หากพบกรดเป็นฝ้า ให้นำไปกรองด้วยผ้ากรองก่อนนำมาใช้ใหม่

(http://www.uppic.org/image-0E0B_53D7C1E9.jpg)
ลักษณะกรดที่เป็นฝ้า

- อย่าให้มีโลหะอื่นใดลงไปในกรด นอกจากทองแดง โดยเฉพาะระวังอลูมิเนียม ให้มากๆ เพราะจะทำให้เกิดความร้อน และทำให้กรดเสื่อมไว
- พอกัดทองแดงไปจำนวนมากๆ สักพักมันจะตกผลึก ให้เทกรดออกแล้วนำไปกรอง ล้างภาชนะให้สะอาดแล้วนำมาใช้ใหม่
อาจต้องเติมน้ำ หรือกรดใหม่เพิ่มเพื่อให้ระดับตามที่ต้องการ

(http://www.uppic.org/image-FEB8_53D7C24C.jpg)

(http://www.uppic.org/image-9721_53D7C24C.jpg)
ลักษณะของผลึกทองแดง เมื่อใช้กัดไปนานๆ

- จัดเก็บโดยมีฝาปิดมิดชิด ไม่ให้น้ำระเหย และป้องกันฝุ่นละออง

เผื่อเป็นประโยชน์สำหรับมือใหม่ครับ ผมเองปฏิบัติตามนี้ใช้ได้นานทีเดียวครับ


Title: Re: กำจัด น้ำยากัดปริ้นท์ อย่างไร ?
Post by: zero on August 18, 2014, 06:37:07 PM
Quote from: MicroX on July 29, 2014, 10:51:45 PM

อีกมุมมองหนึ่งเพื่อลดการกำจัด กรดกัดปริ้น คือทำอย่างไรให้ใช้กรดกัดปริ้นไปนานๆ
กรดกัดปริ้นประเภทเฟอริคคลอไรด์ (FeCl3) สามารถนำมาใช้ซ้ำได้หลายครั้ง
พอใช้ไปนานๆ ระยะเวลาในการกัดจะประมาณ 20-25นาที ที่อุณหภูมิห้อง พอรับได้
กรดเฟอริคคลอไรด์ กัดได้นุ่มนวลทำให้ PCB เส้นเล็กๆ ไม่ขาดง่าย
ผมเองก็ใช้ทำ PCB ต้นแบบมานาน ประมาณ 2-3 สัปดาห์ต่อครั้ง
หากไม่ใช้ทำ PCB เป็นอาชีพแล้ว ก็จะใช้ประมาณนี้ ผมใช้มา 7-8 ปีแล้ว
ถ้าปฏิบัติให้ถูกวิธีครับ

การใช้งาน
- เวลากัดกรดให้ทำแบบคว่ำหน้า หรือตะแคงข้าง (ไม่ควรใช้หงาย) ทองแดงที่ถูกกัดแล้วจะหนักและจะจมลงสู่ด้านล่าง เดิมใช้เทปสองหน้าติด แต่จะหลุดง่าย ตอนหลังใช้แท่งกาวร้อน ใช้ไฟแช๊คลนพอร้อนติดเอา ใช้ได้หลายครั้งพอมันสกปรกค่อยปาดทิ้ง เปลี่ยนใหม่

(http://www.uppic.org/image-7A7C_53D7BDFF.jpg)
ใช้ไฟแช๊คลน
(http://www.uppic.org/image-7622_53D7BDFF.jpg)
วิธีติดด้วยแท่งกาวร้อนเพื่อให้ PCB คว่ำหน้า

(http://www.uppic.org/image-F27B_53D7BDFF.jpg)
ให้กรดท่วมหลัง PCB เล็กน้อย

- เริ่มแรกแช่แผ่น PCB สัก 1 นาที แล้วยกขึ้นมาดู  ใช้พู่กันทำความสะอาดบริเวณทองแดง ว่ากรดกัดดีหรือไม่
(พู่กันไม่ควรมีปลอกโลหะ ผมใช้ถอดปลายพู่กันไปเสียบกับพลาสติคก้านลูกโปร่ง) สังเกตุจากทองแดงจะดูด้านๆ
หากมีส่วนที่กรดไม่กัด เมื่อทิ้งไว้นานๆ จะทำให้กรดกัดเข้าด้านข้างของส่วนที่กัดไปแล้ว ทำให้ลายปริ้นไม่คม
(http://www.uppic.org/image-C811_53D7C071.jpg)


ข้อควรปฏิบัติ
- ล้างมือ, PCB, และอุปกรณ์ให้สะอาดปราศจากไขมัน เพราะถ้ามีไขมันลงไปมันจะรวมตัวเป็นฝ้า
หากพบกรดเป็นฝ้า ให้นำไปกรองด้วยผ้ากรองก่อนนำมาใช้ใหม่

(http://www.uppic.org/image-0E0B_53D7C1E9.jpg)
ลักษณะกรดที่เป็นฝ้า

- อย่าให้มีโลหะอื่นใดลงไปในกรด นอกจากทองแดง โดยเฉพาะระวังอลูมิเนียม ให้มากๆ เพราะจะทำให้เกิดความร้อน และทำให้กรดเสื่อมไว
- พอกัดทองแดงไปจำนวนมากๆ สักพักมันจะตกผลึก ให้เทกรดออกแล้วนำไปกรอง ล้างภาชนะให้สะอาดแล้วนำมาใช้ใหม่
อาจต้องเติมน้ำ หรือกรดใหม่เพิ่มเพื่อให้ระดับตามที่ต้องการ

(http://www.uppic.org/image-FEB8_53D7C24C.jpg)

(http://www.uppic.org/image-9721_53D7C24C.jpg)
ลักษณะของผลึกทองแดง เมื่อใช้กัดไปนานๆ

- จัดเก็บโดยมีฝาปิดมิดชิด ไม่ให้น้ำระเหย และป้องกันฝุ่นละออง

เผื่อเป็นประโยชน์สำหรับมือใหม่ครับ ผมเองปฏิบัติตามนี้ใช้ได้นานทีเดียวครับ




ขอบคุณในคำแนะนำมากครับ เป็นแนวทางที่มีประโยชน์เช่นกัน  :)